بالابر ساختمانی چیست؟
بالابر ساختمانی یکی از کاربردی ترین تجهیزات ساختمانی بوده که در تمامی ساختمان های در حال ساخت یا در حال بازسازی حداقل می توانید یکی از آن ها را ببینید. کاربرد اصلی بالابر ساختمانی در حمل مصالح مختلف بوده و تجهیزی است که وجود آن برای ساخت یک ساختمان الزامی است. در ادامه با بالابر ساختمانی و نکات مهم در هنگام خرید بحث خواهیم نمود. پس با پورتال جامع مهندسین ایران همراه باشید.
بالابر ساختمانی چیست؟
بالابر ساختمانی را وسیله یا مکانیزمی گویند که از آن برای حمل، انتقال و جابجایی بار به ارتفاع های مختلف استفاده می کنند. نیروی بالابر در دستگاه های مختلف توسط انواع مکانیزم ها ایجاد می گردد. در هر کدام از بالابرها عواملی مانند قدرت، ظرفیت، قیمت تمام شده، محیط کاری، ایمنی و نوع کاربرد نوع مکانیزم را مشخص می کند. از بالابر ساختمانی و یا همان بالابر مصالح ساختمانی، همانطور که از نامش معلوم است برای جابجایی مصالح در راستای عمودی در جهت های بالا و پایین می باشد. در این نوع بالابر باکت حمل مصالح به سیمی متصل شده و با شروع کار الکتروموتور می توان عمل جا به جایی بین طبقات را انجام داد. نام دیگر بالابر ساختمانی، بالابر مصالح یا بالابر کارگاهی می باشد.
انواع بالابرهای ساختمانی براساس ظرفیت
- بالابر ساختمانی ۲۵۰ کیلویی
- بالابر ساختمانی ۳۵۰ کیلویی
- بالابر ساختمانی ۵۰۰ کیلویی
- بالابر ساختمانی ۷۵۰ کیلویی
- بالابر ساختمانی ۱۰۰۰ کیلویی
انواع بالابر
- بالابر ساختمانی
- بالابر کارگاهی
- بالابر مصالح ساختمانی
- بالابر مغازه ای یا بالابر فروشگاه (حمل کالا)
- بالابر صنعتی (جرثقیل صنعتی)
مشخصات فنی بالابر ساختمانی و مصالح
از بالابر ساختمانی یا مصالح بر که با نام های دیگری مانند بالابر مصالح و یا بالابر کارگاهی نیز شناحته می شود، برای بالا و پایین بردن مصالح جهت ساخت و ساز استفاده می گردد. عمل جابجایی مصالح در این دستگاه توسط نیروی تولیدی از یک الکتروموتور و سپس تغییر دور آن توسط یک گیربکس صورت می گیرد. لازم به ذکر است که بنا به درخواست استفاده کننده، امکان نصب ریموت کنترل از راه دور وجود دارد و همچنین به منظور تامین ایمنی بیشتر در هنگام حمل بار، بهتر است از بالابر ساختمانی دارای ترمز استفاده شود.
نحوه انتخاب بالابر
سه مولفه مهم در انتخاب الکتروموتور بالابر
- توان یا قدرت الکتروموتور که در بالابر های ساختمانی از ۲ تا ۱۰ اسب بخار متغیر است.
- سرعت یا تعداد دوران الکتروموتور که دو نوع ۱۴۰۰ دور و ۳۰۰۰ دور در بالابر ها رایج می باشد.
- تک فاز یا سه فاز بودن الکتروموتور
نکته: الکتروموتورهای ۳ اسب به صورت تکفاز و سه فاز قابل سفارش هست، اما الکتروموتور های بالاتر از ۳ اسب فقط به صورت سه فاز موجود می باشند.
الکتروموتور های مورد استفاده در بالابر
- الکتروموتور زیمنس
- الکتروموتور موتوژن
- الکتروموتور الکو
- الکتروموتور چینی
نکته: در بالابر های ساختمانی استفاده از موتور هایی با تعداد دور بالا توصیه نمی شود، زیرا این دسته از موتور ها سرعت بالابر ها را بالا برده و کنترل آن را مشکل می نمایند. یکی از دلایل اصلی حوادثی که در استفاده از بالابر های ساختمانی روی می دهد، استفاده از موتور های با دور بالا می باشد.
اجزاء بالابر ساختمانی
- الکتروموتور (دینام)
الکتروموتورها نیروی الکتریکی را به نیروی دورانی تبدیل می کنند و باعث به حرکت درآوردن سیستم می شوند، وظیفه الکتروموتور در بالابر نیز تامین نیروی محرک دستگاه بوده که در دو نوع سه فاز و تکفاز و در قدرت های مختلف با توجه به ظرفیت بالابر بر روی آن بسته می شود. الکتروموتورهای به کار رفته در بالابرها مشابه تجهیزاتی همچون بتونیرها می باشند. دو مشخصه مهم که الکتروموتور بر آن اساس انتخاب می گردد شامل:
۱- وزنی که بالابر قرار است حمل کند.
۲- ارتفاعی که قرار است بالابر در آن نصب گردد.
- استراکچر و خرپا
لوله های به کار رفته در پایه های بالابر از لوله های نمره ۶ و ۸ گازی می باشند که به سفارش مشتری قابل تغییر و ارتقا می باشد و وظیفه نگهداری وزن دستگاه را بر عهده دارد.
- گیربکس
جهت تبدیل دور الکتروموتور به قدرت از گیربکس استفاده می کنیم، گیربکس ها مبدل و کاهنده میزان دور و بالابرنده میزان نیروی خروجی می باشند، در بالابر به دلیل جابه جایی بار با وزن زیاد، جنس و کیفیت دنده های گیربکس بسیار حائز اهمیت است. گیربکس های به کار رفته در بالابرها از نوع حلزونی می باشند از آن جهت که هنگام از کار افتادن الکتروموتور یا قطع برق گیربکس قفل گردیده و بار بر نمی گردد تا امکان به وجود آمدن حوادث از بین برود.
- باکت
جهت حمل مصالح از قبیل شن، ماسه، گونی های سیمان و …. از باکت استفاده می گردد. باکت ها در ظرفیت های مختلف با توجه به نیروی قابل حمل توسط بالابر ساخته می شوند.
- قرقره (وینچ یا بالابر برقی)
جهت هدایت و جمع کردن سیم بکسل و جلوگیری از پیچش و تاب خوردن آن از قرقره (وینچ) استفاده می کنند. قرقره ها معمولا فولادی بوده و قابلیت پیچیده شدن تا ۴۰ متر سیم بکسل در نوع معمولی آن ها وجود دارد همچنین امکان ساخت مدل های سفارشی و بزرگتر با قابلیت جمع کردن سیم بکسل در متراژهای بالا نیز میسر است.
- سیم بکسل
سیم بکسل بالابر ساختمانی یا طناب فلزی جهت استفاده در انواع دستگاه های بالابر، جرثقیل ها و همچنین جهت بلند کردن و حرکت بار های مختلف به کار می روند. بسته به محل مورد نیاز و نوع ساختار، سیم بکسل دارای ضریب انبساط و انعطاف پذیری، طرح ها و قطر های مختلف می باشد. بالابر ساختمانی دارای ۲۰ متر سیم بکسل می باشد که قابلیت افزایش آن در صورت نیاز مشتری وجود دارد.
مزایای بالابر ساختمانی یا مصالح بر
- دستگاه دارای بازو ها و پایه هایی از لوله های ضخیم، با گوشت زیاد و یک تکه می باشد.
- دستگاه قابلیت نصب ترمز و همچنین نصب ریموت کنترل را دارا می باشد.
- بالابر های عرضه شده توسط شرکت فامکو دارای بهترین نوع الکتروموتور با سیم پیچی تمام مس دو خازنه خشک و با کیفیت ترین نوع گیربکس با ۶ ماه گارانتی تعویض می باشند.
مشخصات فنی بالابر برقی
| مدل | سرعت بالابرنده (متر بر دقیقه) | قدرت جابجایی (کیلوگرم) | قدرت (کیلووات) |
| PA250A | ۵ تا ۱۰ | ۱۲۵ تا ۲۵۰ | ۰.۵ |
| PA400A | ۲۰۰ تا ۴۰۰ | ۰.۷۵ | |
| PA600A | ۳۰۰ تا ۶۰۰ | ۱.۰۵ | |
| PA800A | ۴ تا ۸ | ۴۰۰ تا ۸۰۰ | ۱.۳۵ |
| PA 1000A | ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ | ۱.۶ | |
| PA 1200A | ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ | ۱.۸ | |
| KX-500C | ۵ تا ۱۰ | ۲۵۰ تا ۵۰۰ | ۱.۰۲ |
| KX-800C | ۴۰۰ تا ۸۰۰ | ۱.۳ | |
| KX-990C | ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ | ۱.۸ |
* در همه مدل های فوق نوع جابجایی عمودی و ولتاژ ۳۲۰-۲۸۰ ولت می باشد.
کاربرد بالابر کارگاهی و ساختمانی
از جمله کاربری های این نوع بالابر ها می توان به موارد زیر اشاه نمود:
- جهت بارگیری در ماشین آلات ساختمانی مانند کامیون
- در زمان ساخت و ساز برای جابجایی مصالح بین طبقات
- در بخش صنعت برای انتقال بار در کارخانجات و انبارها
- برای انتقال آب از داخل چاه
که در انواع جرثقیل کارگاهی، بالابر صنعتی، بالابر انبار، بالابر رستورانی، بالابر خانگی، بالابر کارخانه ای، بالابر چند منظوره می باشد.
نحوه نصب بالابر
نحوه نصب بالابر همانند خرید بالابر متناسب با پروژه از اهمیت بالایی برخودار است. شیوه نصب آن باید به نحوی باشد که ایمنی دستگاه هنگام جابه جایی بار و همچنین ایمنی افراد در حال کار در کارگاه حفظ شود. رعایت نکات زیر جهت نصب بالابر الزامی می باشد:
- تمام اجزای بالابر را به محل نصب (پشت بام) منتقل کنید.
- در ابتدا پایه های بالابر را به صورت برعکس در فاصله حدودا ۳ متری (طول ریل بالابر) از یک دیگر مستقر کنید.
- سپس ریل را از انتهای سربسته آن در داخل پایه ها به طوری که جلوی پشت بام قرار گیرد جایگذاری کنید و پیچ های آن را محکم ببندید.
- به علت سنگین بودن بالابر هنگام جابه جایی جهت چرخاندن آن به سمت لبه پشت بام از کمک چند نفر استفاده کنید. (دقت کنید که عمل چرخاندن پایه ها و ریل باید به صورت همزمان صورت بگیرد.)
- وقتی که بالابر در جای خود مستقر شد اقدام به گذاشتن سنگ و پاکت مصالح بر روی پایه های بالابر کنید تا از خطر سقوط جلوگیری شود. (در صورت نصب بالبر به صورت دائمی توصیه می شود پایه ها به صورت کامل بر روی پشت بام جوش داده شود.)
- باکس موتور بالابر را درون ریل جایگذاری می کنیم. دقت کنید که باکس باید داخل ریل به نرمی حرکت کند و به هیچ وجه از ریل بیرون نیاید.
- جهت رفع خطر بیرون افتادن باکس از درون ریل توصیه می شود از یک خاموت یا میلگرد برای بستن انتهای ریل استفاده شود.
- پس از نصب بالابر به صورت کامل از کابل برق مناسب جهت تامین نیروی برق موتور استفاده شود.
- در انتها قبل از روشن نمودن دستگاه برای اولین بار از پر بودن روغن واسکازین گیربکس اطمینان حاصل کرده و سپس دستگاه را روشن نمایید. (روغن مناسب گیربکس واسکازین نمره ۱۴۰ می باشد. همچنین ظرفیت مخزن روغن گیربکس حدود ۱ لیتر است.)
تعمیر و نگهداری بالابر
برای افزایش عمر بالابربه نکات زیر توجه فرمائید:
- الکتروموتورهای استفاده شده در بالابر ها در برابر رطوبت و آب مقاوم نبوده و باید از ورود آب به داخل بخش برقی جلوگیری شود. همچنین موتور بالابر هر ۳ ماه یکبار بازدید شود.
- گیربکس های مخصوص بالابری همواره باید تحت مراقبت بوده و روغن آن چک شود.
- همواره سیم بکسل مورد استفاده بازدید گردد و در صورت شکستگی و خرابی تعویض گردد.
- به هیچ وجه از سیم بکسل رشته رشته و شکسته استفاده نشود.
- قسمت انتهایی سیم بکسل به دلیل وجود قلاب خرابی بیشتری دارد که در موقع خرید بالابر متراژ سیم بکسل را بیشتر محاسبه کنید تا در مرور زمان بخش خراب را حذف کرده و قلاب را به قسمت سالم سیم بکسل ببندید.
- قسمت باکس، جعبه یا کلسکه را به آرامی حرکت داده تا با ضربات زیاد به بدنه ریل آسیبی وارد نشود.
- در آماده سازی اولیه کرپی و اتصالات را به خوبی محکم کرده و از این امر اطمینان حاصل نمایید.
- وزنه های تعادل مورد استفاده را به خوبی انتخاب کرده تا دچار مشکل نشود.
- واسکازین گیربکس بصورت دوره ای بررسی شود. اغلب واسکازین ۱۴۰ مورد استفاده قرار می گیرد.
نکات مهم در خرید بالابر ساختمانی
- قرقره دستگاه به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتواند سیم بکسل را به اندازه کافی بپیچاند و از پیچیده شدن سیم دور شفت گیربکس و بوجود آمدن حوادث جلوگیری نماید.
- کیفیت گیربکس مورد استفاده در دستگاه در سطح مطلوبی بوده و دنده های گیربکس از آلیاژ با کیفیت باشد تا ظرفیت مناسب را جهت حمل بار داشته باشد.
- قلاب مورد استفاده در دستگاه، مقاومت مناسب جهت بلند کردن بار را با توجه به ظرفیت بالابر داشته باشد.
- سیم بکسل مورد استفاده در دستگاه متناسب با وزن بالابر باشد و از لحاظ کیفیت و مقاومت در سطح مناسب و استاندارد باشد.
- لوله ها و پایه های دستگاه که شاسی دستگاه را تشکیل می دهند مقاومت لازم جهت بار را داشته باشند.
- دارا بودن ریلی بلند که باعث ایجاد فاصله مناسب بالابر از ساختمان شود الزامی است، تا از گیر کردن مصالح به بدنه ساختمان جلوگیری بعمل آید.
نکته: در زمان انتخاب شاسی مناسب برای بالابر می بایست دقت لازم را به عمل آورد، زیرا شاسی می بایست مقاومت لازم را برای بار با ظرفیت تعیین شده داشته باشد. ساختار باکت باید به گونه ای باشد که ورق آن مقاومت لازم را داشته باشد و زیر فشار دفرمه نشود.
