تفاوت کابل افشان و مفتول چیست؟
کابل‌های افشان و مفتولی به عنوان دو نوع پرکاربرد سیم و کابل برق، در مصارف خانگی و صنعتی استفاده می‌شوند. اما چه تفاوت‌هایی بین کابل افشان و کابل مفتولی وجود دارد و چگونه می‌توانیم کابل مناسب را انتخاب کنیم؟ اگر با تفاوت بین کابل افشان و مفتولی آشنا نیستید و نمی‌دانید کدام کابل برای کاربرد خاصی مناسب است، در ادامه با پورتال جامع مهندسین ایران همراه باشید تا با ویژگی‌های این دو نوع کابل بیشتر آشنا شوید.
کابل افشان چیست؟
این نوع کابل‌ها به علت انعطاف‌پذیری بالا، به عنوان کابل‌های نرم شناخته می‌شوند. این خاصیت انعطاف‌پذیری، آنها را قابل انعطاف و قابل خم شدن در قسمت‌های مختلف می‌کند. کابل‌های افشان نیز، همانند بقیه کابل‌های برق، شامل یک رسانا و عایق هستند و از چندین سیم تک‌رشته‌ای افشان تشکیل شده‌اند.
عایق مورد استفاده در کابل‌های قدرت، معمولاً از نوع PVC کلاس A و عایق کابل‌های سبک، از نوع PVC کلاس D استفاده می‌شود. به طور کلی، این نوع کابل‌های انعطاف‌پذیر مسی، به دو دسته گرد و تخت تقسیم می‌شوند.
برای ساخت کابل‌های افشان، استانداردهای خاصی وجود دارد. بسیاری از این استانداردها ملی هستند و برخی دیگر بین‌المللی. همچنین، رساناهای استفاده شده در این نوع کابل‌ها باید از مس آنیل شده باشند و قطر مفتول هر رسانا نیز باید استاندارد بوده و مقاومت آن تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد را پوشش دهد.
کابل مفتولی چیست؟
کابل مفتولی یا کابل خشک، در مقابل کابل نیمه افشان و کابل افشان، انعطاف‌پذیری کمتری دارد. این کابل‌ها از تابیدگی یک یا چند رشته سیم مفتولی به همراه عایق و روکش تشکیل شده‌اند و هادی آنها می‌تواند از مس یا آلومینیوم باشد؛ همچنین، عایق و روکش آنها ممکن است متنوع باشد.
کابل‌های مفتولی یا کابل‌های جامد به صورت تک رشته یا چند رشته طراحی می‌شوند و معمولاً در شبکه‌های توزیع برق یا شبکه‌های با فشار قوی استفاده می‌شوند. این کابل‌ها برای فضاهایی که نیاز به پیچش و حرکت کابل دارند، مناسب نیستند؛ اما به دلیل استحکام و مقاومت بالای خود در سیستم‌های توزیع برق، سیم‌کشی درون تابلوها، استفاده به عنوان سیم ارت در کانال‌ها و سایر کاربردهای مرتبط، از آنها استفاده می‌شود.
تفاوت کابل افشان و مفتولی
حال که شما تصویر دقیق‌تری از کابل‌های نرم و خشک دارید، به بررسی تفاوت کابل افشان و مفتول می‌پردازیم. این دو نوع کابل را می‌توان در جنبه‌های ظاهری و فنی با یکدیگر مقایسه کرد.
در جدول زیر، تفاوت‌های کلی بین این دو نوع کابل را مشاهده می‌کنید. سپس هر یک از این تفاوت‌ها را به تفصیل بررسی خواهیم کرد.
| ویژگی | کابل مفتولی | کابل افشان |
|---|---|---|
| انعطاف‌پذیری | کم | زیاد |
| حرکت الکترون‌ها | سطح خارجی‌هادی | سطح خارجی هر رشته |
| مقاومت اهمی | زیاد | کم |
| استحکام فیزیکی | زیاد | کم |
| ساختار | هادی مفتولی جامد | چند رشته سیم افشان |
| کاربرد | انتقال جریان با ولتاژ و شدت بالا | انتقال جریان با ولتاژ و شدت پایین |
| سطح ولتاژ | بالا | پایین |
| قیمت | ارزان | نسبتا گران |
میزان انعطاف پذیری
یکی از تفاوت‌های اساسی بین کابل‌های مفتول و افشان، در میزان انعطاف‌پذیری آنها است.
کابل‌های افشان نسبت به کابل‌های مفتولی انعطاف‌پذیری بیشتری دارند. این امر به دلیل شکل رشته‌های کابل افشان و نوع هادی که در آنها استفاده می‌شود است. سیم‌های نازک و ظریف در کابل‌های افشان به صورت مارپیچ به هم پیچیده شده‌اند و هادی این نوع کابل‌ها معمولاً کلاس ۵ یا کلاس ۶ است. در عوض، کابل‌های مفتولی از هادی کلاس ۲ تشکیل شده‌اند که نسبت به هادی کابل‌های افشان، سفت‌تر و ضخامت بیشتری دارند.
بنابراین، کابل‌های افشان به راحتی قابل خم شدن و استفاده در محیط‌هایی با پیچ و خم زیاد هستند، در حالی که کابل‌های مفتولی اغلب در مواقعی استفاده می‌شوند که نیاز به پیچش کابل وجود ندارد.
حرکت الکترون‌ها
یکی دیگر از تفاوت‌های مهم بین کابل‌های افشان و مفتولی، حرکت الکترون در آنها است. در کابل‌های افشان که دارای رشته‌های نازک هستند، حرکت الکترون‌ها بیشتر است. این موضوع به دلیل بیشتر بودن سطح خارجی هادی در کابل افشان است. در فلزات با سطح خارجی بیشتر، حرکت الکترون‌ها کمتر است. این تفاوت می‌تواند روی رسانایی کابل‌ها تأثیر بگذارد.
مقاومت اهمی
مقاومت اهمی نیز یکی از تفاوت‌های قابل ذکر بین کابل‌های افشان و مفتولی است. مقاومت اهمی کابل، میزان مقاومت آن در برابر جریان الکتریکی است. با توجه به نوع هادی مورد استفاده در کابل‌های جامد و نرم، مقاومت اهمی این دو نوع کابل متفاوت است. به طور کلی، مقاومت اهمی برعکس مقطع کابل رابطه دارد، به عبارت دیگر، هرچه سطح مقطع کابل بزرگتر باشد، مقاومت اهمی کمتری خواهد داشت. در نتیجه، کابل‌های مفتولی با سطح مقطع بزرگتر، مقاومت اهمی بیشتری دارند. مقاومت اهمی نشان‌دهنده رسانایی کابل است و هرچه مقاومت اهمی کمتر باشد، رسانایی بیشتر و افت ولتاژ در فواصل کمتری خواهد داشت.
استحکام و مقاومت فیزیکی
بررسی تفاوت بین کابل افشان و مفتول می‌تواند شامل استحکام و مقاومت آنها در برابر تنش‌های فیزیکی و شرایط محیطی باشد. کابل‌های مفتولی به طور عمومی در دیوارها یا در زیر زمین استفاده می‌شوند؛ بنابراین نیاز به استحکام بیشتری دارند.
کابل‌های افشان ساختاری نازک‌تر دارند و نسبت به فشار، سایش، کشش، خوردگی، ضربه و عوامل محیطی دیگر نسبت به کابل‌های مفتولی حساس‌تر هستند. به همین دلیل عمر مفتول‌های افشان کوتاه‌تر از کابل‌های مفتولی است.
ساختار کابل‌ها
تمام کابل‌های برق از هادی، عایق و روکش تشکیل می‌شوند؛ اما نوع هادی، عایق و روکش در کابل‌های افشان و مفتولی متفاوت است. هادی کابل‌های مفتولی به طور عمومی تک رشته و ضخیم است؛ به همین دلیل از واژه “مفتول” برای نامگذاری آنها استفاده می‌شود. اما هادی در کابل‌های افشان از چندین سیم نازک به هم تابیده تشکیل شده است که باعث انعطاف‌پذیری بیشتر کابل می‌شود.
یک تفاوت دیگر در ساختار این کابل‌ها مربوط به سطح مقطع آنها است. کابل‌های مفتولی استاندارد سطح مقطع کوچکتری نسبت به کابل‌های افشان دارند و جریان کمتری را با مقاومت الکتریکی بیشتر منتقل می‌کنند. سطح مقطع کابل‌های مفتولی معمولاً در محدوده ۱.۵ تا ۲۴۰ میلی‌متر قرار دارد؛ در حالی که در کابل‌های افشان می‌تواند متغیر باشد.
علاوه بر این، در کابل‌های مفتولی عموماً از عایق و روکش‌های مقاوم‌تر استفاده می‌شود؛ زیرا این کابل‌ها نیاز به انعطاف پذیری ندارند و مقاومت آنها در شرایط محیطی مهم است.
ولتاژ نامی کابل‌ها
تفاوت دیگری بین کابل‌های افشان و مفتولی درباره ولتاژ نامی آنها وجود دارد. کابل‌های مفتولی معمولاً قادر به تحمل ولتاژهای بالاتر هستند و اکثراً در دسته کابل‌های فشار قوی و متوسط قرار می‌گیرند. ولتاژ نامی در کابل‌های مفتولی ممکن است بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ ولت یا ۴۵۰ تا ۷۵۰ ولت باشد.
از سوی دیگر، بیشتر کابل‌های افشان در دسته کابل‌های فشار متوسط و کابل‌های قدرت قرار می‌گیرند و ولتاژ نامی آنها معمولاً ۳۰۰ تا ۵۰۰ ولت است.
کاربرد کابل‌ها
با توجه به تفاوت‌های موجود در ساختار و مشخصات کابل‌های افشان و مفتولی، کاربردهای آنها نیز متفاوت است.
کابل‌های مفتولی برای انتقال جریان با ولتاژ و شدت بالا مناسب هستند. این کابل‌ها در تاسیسات برق ساختمان‌ها، شبکه‌های توزیع برق، شبکه‌های صنعتی، سیستم‌های برق‌رسانی ماشین‌آلات و کارخانه‌ها، تابلو برق و غیره استفاده می‌شوند. از طرف دیگر، کابل‌های افشان اغلب در سیستم‌های روشنایی، برق‌کشی ساختمان‌ها، تجهیزات الکترونیکی مختلف، لوازم خانگی و غیره استفاده می‌شوند.
قیمت کابل‌ها
در نهایت، تفاوت دیگری بین کابل‌های افشان و مفتولی درباره قیمت آنها وجود دارد. معمولاً کابل‌های مفتولی ارزان‌تر از کابل‌های افشان هستند. این تفاوت قیمت به دلیل هزینه تولید کمتر برای کابل‌های مفتولی و همچنین محدودیت کاربرد این نوع کابل‌ها وجود دارد. به دلیل ساختار پیچیده‌تر و کاربردهای گسترده‌تر کابل‌های افشان، قیمت آنها بیشتر است.
انتخاب بین کابل‌های افشان و مفتولی
کابل‌های مفتولی و افشان هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. اما انتخاب بهترین نوع کابل بستگی به عوامل مختلفی مانند ولتاژ و شدت جریان مورد نیاز، محیط استفاده و بودجه مورد نظر دارد.
اگر نیاز به کابلی با انعطاف‌پذیری بالا و انتقال سطوح ولتاژ پایین‌تری از جریان دارید، کابل‌های افشان ممکن است انتخاب مناسبی باشند. این نوع کابل‌ها به دلیل ساختار خاص خود، قابلیت انعطاف و تنظیم شکل را دارا هستند و در برخی موارد می‌توانند به راحتی در فضاها و مسیرهای پیچیده نصب شوند.
از سوی دیگر، اگر نیاز به مقاومت کابل در برابر خطرات محیطی مهم است یا نیاز به انتقال سطوح ولتاژ بالاتری از جریان دارید، کابل‌های مفتولی بهترین گزینه خواهند بود. این نوع کابل‌ها به دلیل ساختارشان و استفاده از پروانه‌های مفتولی، مقاومت بالایی در برابر تداخلات الکترومغناطیسی و خطرات محیطی دارند و می‌توانند ولتاژهای بالاتر را به طور ایمن منتقل کنند.
بنابراین، برای انتخاب بهترین نوع کابل، بهتر است با متخصصان برق مشورت کنید. آنها با بررسی جزئیات پروژه و نیازهای شما، قادر به توصیه درست و انتخاب بهترین نوع کابل برای شما خواهند بود.
